De dorpen Hiaure, Hantum, Hantumeruitburen en Hantumhuizen worden samen ook wel de 4H-dorpen genoemd en vormen een gezamenlijke gemeenschap. In 2019 telde het dorp 215 inwoners. Onder het dorp valt ook een deel van de buurtschap Hantumerhoek.

Geschiedenis

De plaats is ontstaan als een satellietnederzetting van Hantum, waarop de plaatsnaam ook duidt. Het is in de middeleeuwen ontstaan op een hoge terp. De terp is in 1891 grotendeels afgegraven. De bewoning groeide ook buiten de terp waardoor de vorm van de terp niet echt meer zichtbaar is in het landschap, buiten de lichte verhoging bij de kerk.

De plaats werd in de 13e eeuw vermeld als de Hontumhusum, in 1434 als Hontummahusem, in 1441 als Hantma husem en Hantummahusum en in 1505 als Hantumahuysum.

Tot 1984 behoorde Hantumhuizen tot de gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.

Sint-Annakerk

De kerk van het dorp is de Sint-Annakerk. De zadeldaktoren van deze (voormalige) Nederlands Hervormde kerk dateert uit ca. 1200, in de 13e eeuw is de eenbeukige kerk gebouwd. In de 18e eeuw is het koor toegevoegd. De kerk is een voor Friesland zeldzaam voorbeeld van romanogotiek. Opvallend zijn de tweekleurige patronen (rechthoeken en bloemmotief) waarmee al het pleisterwerk is beschilderd, alsmede de cirkels van siermetselwerk.

Naast de kerk, langs de weg, staat een kunstwerk in de vorm van een opengeslagen boek. In het boek staat het dorpsgedicht dat de Friese dichter Anders Minnes Wybenga (1881-1948) voor Hantumhuizen heeft geschreven.

De andere kerk was de Gereformeerde Kerk in wat later de buurtschap Hantumerhoek werd, in het dorpsgebied van Hantumhuizen. De kerk werd in 1890 gebouwd en werd standaard als de Gereformeerde Kerk van Hantum geduid ondanks diens ligging. De laatste dienst was in 2007 waarna het verkocht is. De kerk werd daarna omgebouwd tot een woning.

Bron + lees verder op Wikipedia